در بحبوحه توسعه بیسابقه زیرساختهای هوش مصنوعی، متا بیش از اکثر شرکتها در حال هزینه کردن است. این شرکت دو مرکز داده عظیم میسازد و گزارشها حاکی از آن است که طی سه سال آینده، هزینهای بالغ بر ۶۰۰ میلیارد دلار صرف زیرساختها در ایالات متحده خواهد شد.
این ارقام شاید در سیلیکون ولی چندان جلب توجه نکنند، اما وال استریت را به شدت نگران کردهاند.
این موضوع زمانی به اوج خود رسید که متا این هفته گزارش مالی فصلی خود را منتشر کرد. این گزارش نشان میداد که هزینههای عملیاتی شرکت نسبت به سال گذشته ۷ میلیارد دلار و هزینههای سرمایهای آن نزدیک به ۲۰ میلیارد دلار افزایش یافته است. این افزایش، نتیجه سرمایهگذاری سنگین روی استعدادها و زیرساختهای هوش مصنوعی بود که هنوز درآمد قابل توجهی برای شرکت به همراه نداشته است. وقتی تحلیلگران برای دریافت جزئیات بیشتر فشار آوردند، مارک زاکربرگ به صراحت اعلام کرد که این هزینهها تازه شروع شدهاند.
زاکربرگ در گفتوگو با تحلیلگران گفت: «کار درست این است که این روند را تسریع کنیم تا اطمینان حاصل شود که توان پردازشی مورد نیاز خود را، هم برای تحقیقات هوش مصنوعی و کارهای جدیدمان و هم برای رساندن کسبوکار اصلیمان به جایگاه متفاوتی از نظر محاسباتی، در اختیار داریم. دیدگاه ما این است که وقتی مدلهای جدیدی را که در MSL میسازیم، به کار بگیریم و به مدلهای واقعاً پیشرو با قابلیتهای نوآورانهای که در جای دیگری یافت نمیشوند دست پیدا کنیم، آنگاه با یک فرصت بالقوه عظیم روبرو خواهیم شد.»
اگر هدف او اطمینان بخشیدن به سرمایهگذاران بود، موفق نشد. تا پایان این گفتوگو، ارزش سهام متا به شدت سقوط کرد و دو روز بعد، این روند نزولی عمیقتر هم شد. تا پایان معاملات روز جمعه، سهام متا ۱۲ درصد سقوط کرد که به معنای از دست رفتن بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار از ارزش بازار این شرکت بود.
نتیجهگیری عجولانه از قیمت سهام کار خطرناکی است و از نظر مالی محض، درآمدهای فصلی متا آنقدرها هم بد نبود (سود فصلی ۲۰ میلیارد دلاری جای گله ندارد). اما این اولین فصلی بود که سرمایهگذاری تهاجمی متا در زمینه استعدادها و زیرساختهای هوش مصنوعی، تأثیر محسوسی بر صورتهای مالی شرکت گذاشت. موضوع نگرانکنندهتر این بود که به جز چندین مرکز داده عظیم و محققان هوش مصنوعی با دستمزدهای بالا، مشخص نبود این پول دقیقاً چه چیزی را به ارمغان آورده است.
تحلیلگران از زاکربرگ پرسیدند که چرا این همه برای هوش مصنوعی هزینه میکند و چه زمانی میتوانند انتظار درآمدزایی از این مخارج فزاینده را داشته باشند. اما این پرسش در مقطع زمانی عجیبی از برنامهریزی متا مطرح شد؛ نه بودجه مشخصی برای هزینههای پیشبینیشده وجود داشت و نه محصول قابلعرضهای که بتوان بر اساس آن، درآمد را پیشبینی کرد. در نتیجه، زاکربرگ تنها به بیان ادعاهای کلی درباره آینده درخشان هوش مصنوعی بسنده کرد.
او در این گفتوگو اظهار داشت: «انواع محصولات جدید مبتنی بر فرمتهای محتوایی متفاوت عرضه خواهند شد و ما کمکم شاهد این روند هستیم. علاوه بر این، نسخههای تجاری همه اینها نیز وجود خواهند داشت… بخش دیگر این است که چگونه مدلهای هوشمندتر، کسبوکار اصلی ما را بهبود میبخشند و توصیههایی را که در «خانواده اپلیکیشنها» ارائه میدهیم و همچنین پیشنهادات تبلیغاتی را ارتقا میدهند.»
متا تنها شرکتی نیست که میلیاردها دلار صرف زیرساختهای هوش مصنوعی میکند، بنابراین باید بررسی کرد که چرا همین هزینهها در شرکتهایی مانند گوگل یا انویدیا که هر دو فصل بسیار خوبی را پشت سر گذاشتند، سرمایهگذاران را نگران نکرده است. بزرگترین نمونه در این زمینه OpenAI است که با پشتوانه مالی بسیار کمتر از متا، هزینههای مشابهی انجام میدهد.
این نگرانی واقعاً وجود دارد که ما در حال ایجاد یک حباب اقتصادی هستیم، و اگر چنین باشد، کسبوکار اصلی متا به آن کمک خواهد کرد تا بهتر از اکثر شرکتها از این دوران عبور کند.
اما اگر از سم آلتمن بپرسید که چرا صدها میلیارد دلار صرف توان پردازشی میکند، به شما خواهد گفت که در حال اداره یکی از سریعترین سرویسهای مصرفی در حال رشد در تاریخ بشر است؛ سرویسی که سالانه ۲۰ میلیارد دلار درآمد دارد. میتوان درباره پایداری این نرخ رشد بحث کرد (این موضوع یک مقاله جداگانه میطلبد)، اما واقعیت این است که در پس تمام هیاهوی OpenAI، یک محصول با رشد سریع وجود دارد. یک درآمد سالانه تکرارشونده (ARR) که به سرعت در حال رشد است، به خوبی به بسیاری از پرسشها پاسخ میدهد.
متا چنین محصولی ندارد و مشخص نیست که قرار است از کجا آن را به دست آورد.
قدرتمندترین محصول هوش مصنوعی این شرکت، دستیار Meta AI است که زاکربرگ در گفتوگوی خود اشاره کرد بیش از یک میلیارد کاربر فعال دارد. اما این ارقام قطعاً تحت تأثیر سه میلیارد کاربر فعال فیسبوک و اینستاگرام قرار گرفتهاند و دشوار است که نسخه فعلی Meta AI را رقیبی برای ChatGPT بدانیم. ابزار ساخت ویدیوی Vibes نیز وجود دارد که واقعاً کاربران فعال روزانه را افزایش داد، اما تأثیر تجاری محدودی فراتر از آن دارد.
جاهطلبانهترین پروژه، عینکهای هوشمند Vanguard است که در اوایل این ماه عرضه شد. با این حال، این عینکها بیشتر به نظر میرسد که ادامهای بر فعالیتهای آزمایشگاههای واقعیت (Reality Labs) متا باشند تا تلاشی واقعی برای بهرهگیری از قدرت مدلهای زبانی بزرگ.
به بیان ساده، اینها آزمایشهایی امیدوارکننده هستند، نه محصولاتی کاملاً شکلگرفته.
از این رو، جالب است که وقتی از زاکربرگ درباره هزینههای زیرساختی سؤال شد، پاسخ او اشاره به محصولات اخیر نبود، بلکه تمرکز بر نسل بعدی فناوری بود.
زاکربرگ ضمن تأکید بر تأثیر قریبالوقوع مدلهای جدید «آزمایشگاه فرا-هوشمندی»، با هیجان فراوان از محصولات جدیدی سخن گفت.
او گفت: «این فقط Meta AI به عنوان یک دستیار نیست. ما انتظار داریم مدلهای نوآورانه و محصولات جدیدی بسازیم و مشتاقم که وقتی اطلاعات بیشتری داشتیم، آنها را با شما به اشتراک بگذارم.»
اما این یک جلسه گزارش مالی بود، نه یک مراسم رونمایی از محصول، بنابراین تنها چیزی که میتوانست بگوید این بود که «در ماههای آینده» اطلاعات بیشتری به اشتراک گذاشته خواهد شد.
همانطور که واکنش بازار نشان داد، این پاسخ دیگر کارساز نیست.
انصافاً، تنها چهار ماه از زمانی که زاکربرگ ساختار تیم هوش مصنوعی شرکتش را تغییر داد میگذرد و تیم جدید «فرا-هوشمندی» هنوز فرصت عرضه یک محصول انقلابی در حوزه هوش مصنوعی را نداشته است. اما در حالی که شرکت میلیاردها دلار برای حفظ رقابتپذیری در این حوزه هزینه میکند، هنوز هیچ نشانه روشنی از نقشی که زاکربرگ میخواهد در این صنعت جدید ایفا کند، وجود ندارد.
آیا Meta AI از مجموعه دادههای شخصی و دقیق این شرکت برای تبدیل شدن به رقیبی برای ChatGPT استفاده خواهد کرد؟ آیا Vibes اولین قدم در مسیری برای سرگرمیهای مصرفکننده است که بر پایه سیستم تبلیغات هدفمند متا بنا شده؟ یا شاید اشارات زاکربرگ به «هوش مصنوعی تجاری» سرنخهایی از یک استراتژی دقیقتر برای بازار سازمانی است؟
تا این لحظه، هر حدسی ممکن است. پاسخ هر چه که باشد، فشار بر روی متا برای یافتن آن—و آن هم به زودی—بسیار زیاد است.
